भोजपुर। पहिले घरधन्दा र परिवारसम्म सीमित रहेका भोजपुरका महिलाहरू अब आफ्नै सीप र उद्यमशीलताबाट आम्दानी गर्न थालेका छन्। गाउँपालिका र वडास्तरमा सञ्चालन हुने सिलाइ–कटाइ, ढाका बुनाइ, बेमौसमी तरकारीखेती, मुढा बनाउने, अचार उत्पादन, गड्यौलाको मल निर्माणजस्ता तालिमले महिलालाई स्वरोजगार र उद्यमशील बन्न प्रेरित गरेको छ।
गाउँपालिका उपाध्यक्ष रमादेवी राईका अनुसार, ‘महिला लक्षित कार्यक्रम’अन्तर्गत विभिन्न सीपमूलक तालिम प्रदान गरी महिलालाई आत्मनिर्भर बनाउने प्रयास भइरहेको छ। उहाँले भनिन्, “सीप सिकेपछि महिला उद्यममा सक्रिय भई आफ्नै आम्दानी गर्न सक्षम भएका छन्। गाउँमा उपलब्ध कच्चा पदार्थको सदुपयोग गर्दै व्यवसाय गर्ने अवसर पनि पाइरहेका छन्।”
टेम्केमैयुङ गाउपालिका–४ की सम्झना राईले तालिमपछि अचार उत्पादन व्यवसाय सुरु गरेकी छिन्। उहाँका अनुसार, “सीप सिकेपछि आत्मनिर्भर बन्न सहज भयो। सिकेका सीप अरूलाई पनि सिखाएर प्रेरणा दिइरहेकी छु।”
दलित महिलाहरूलाई लक्षित गर्दै बाँसको मुढा बनाउने तालिम दिइएको छ, जसपछि महिला स्वरोजगारमा सक्रिय हुन थालेका छन्। पौवादुङ्मा गाउँपालिकामा १९ आमा समूहले गड्यौलाको मल उत्पादन गर्दै बिक्री–वितरण सुरु गरिसकेका छन्। उपाध्यक्ष ज्योत्सना राईका अनुसार, ‘उपाध्यक्ष आत्मनिर्भर कार्यक्रम’अन्तर्गत महिला विकास बोर्ड गठन गरी उद्यमसँग जोड्ने गतिविधिहरू सञ्चालन गरिएको छ।
गाउँपालिका–८ खोक्सिकका स्थानीय चन्द्रकला राई सिलाइ–कटाइ व्यवसायमा सक्रिय छन्। उनले बताइन्, “गृहिणी महिलाका लागि गाउँमै तालिम पाउनु सहज भयो। यसबाट घरखर्च चलाउन र आत्मनिर्भर बन्न टेवा मिलेको छ।”
विश्लेषणले देखाउँछ कि स्थानीय तहको निरन्तर प्रयास र महिलाको सक्रिय सहभागिताले भोजपुरमा आत्मनिर्भरता र उद्यमशीलताको नयाँ उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ। यसले न केवल आर्थिक सशक्तिकरणमा योगदान गरेको छ, तर सामाजिक दृष्टिले पनि महिलाको आत्मविश्वास र समुदायमा योगदान बढाएको छ।
